نویسندگی برای زنان

❓آیا درست است که رسول خدا زنان را از زندگی در طبقات بالای خانه ها و یادگیریِ نویسندگی نهی کرده است؟

📝 پاسخ

🗣 متن حدیث: "قال رسول اللّه لاتُنزِلوا النّساءَ الغُرَفَ و لا تُعَلِّموهُنَّ الکِتابةَ و عَلِّموهنَّ المِغزَلَ و سورةَ النّور". زنان را در بالاخانه ‏ها ننشانید و نوشتن به ایشان نیاموزید بلکه ریسندگى و سوره نور را به آنان بیاموزید.

📣 حدیثِ مزبور در کتاب وسائل الشیعه/ج20/ص177 چاپ موسسه آل البیت آمده است به نقل از امام صادق و رسول خدا. این حدیث را علی بن ابراهیم از ابراهیم بن هاشم از حسین بن یزید نوفلی از اسماعیل ابن ابی زیاد سکونی نقل میکند. از جهت رجالی، روایت مزبور قابل اعتماد است.

⚠️ یکی از آسیب های فهمِ احادیث و حتی قرآن، بی توجهی به بسترِ  صدورِ حدیث یا فضای نزولِ آیات است. روایت مدنظر شما در نگاهِ اول، دو ممنوعیتِ مطلق دارد:

1. نشاندن زنان در اتاق‌های طبقه بالای خانه‌ها

2. آموزش نگارش به زنان

🏠 در زمان رسول خدا غالبا طبقه دومِ خانه ها بدونِ حصار بود. اگر زنان آنجا ساکن می شدند، در معرض چشمچرانی قرار میگرفتند. پس ممنوعیت مزبور به این خاطر بود که از زیبائیِ زنان سوء استفاده نشود.

🎓 ممنوعیت آموزش نگارش از این باب بود که در آن زمان برای نامحرمان نامه نگاری میکردند و مردان نیز با سوء استفاده از این نامه، دختران را به دردسر می انداختند. پدرِ مادر بزرگم از علما بودند و ظاهرا به پیروی از همین حدیث به دخترانشان کتابت یاد نداده بودن اما همه آنان خواندن را فراگرفته بودند.

✍️ بنابراین یاد ندادن نگارش منافاتی با علم آموزی و سواد ندارد کما اینکه انتهای روایت می‌فرماید به آنان "سوره نور" را بیاموزید؛ در آن زمان، نوشتن و خواندن تفکیک میشد. اما امروز با توجه به تغییر شرایط و پیوند دانش و نگارش نه تنها یاد دادن کتابت به زنان دارای کراهت نیست که مُستند به روایاتِ فضیلت علم آموزی، مستحب است.

➕ بعلاوه اینکه اساسا منع از آموزش نگارش، به "شُغلِ کتابت" بر میگردد و نه به هر نوع نوشتنی. گویا روایتِ مزبور در صدد تقسیم مسئولیت است و میخواهد بگوید ریسندگی با روحیاتِ زنانه سازگار است بر خلاف شُغل کتابت که احیانا نیاز به تعامل با مردان نامحرم دارد. بعبارت دیگر اگر زنان میخواهند کسب درآمدی هم داشته باشند، بهتر است شغلی متناسب با روحیاتشان انتخاب کنند.